Κατηγορίες KPIs για την αειφορία στα πανεπιστήμια
Στο ΕΜΠ, οι Βασικοί Δείκτες Απόδοσης (KPIs) για την αειφόρο ανάπτυξη μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ανάλογα με τύπο βιωσιμότητας. Παρακάτω, παρατίθενται οι βασικές θεματικές κατηγορίες μαζί με ενδεικτικούς δείκτες που έχουν εφαρμοστεί στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) και αντλούνται εμπειρίες από άλλα ευρωπαϊκά ιδρύματα.
Ενεργειακή Κατανάλωση και Μείωση Εκπομπών CO₂
Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή πολιτικών για την αειφόρο διαχείριση της ενέργειας είναι κρίσιμος πυλώνας για το ΕΜΠ. Ο κύριος στόχος αφορά τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μέσω πρωτοβουλιών ενεργειακής απόδοσης, της αξιοποίησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της αλλαγής συμπεριφορών στο πεδίο της ενέργειας.
Στο ΕΜΠ, έχει εγκατασταθεί ένα σύστημα παρακολούθησης της ηλεκτρικής κατανάλωσης από το 2015, με την τοποθέτηση μετρητών σε όλα τα κτήρια της Πολυτεχνειούπολης Ζωγράφου και την επέκτασή τους σε τρία κτήρια του campus Πατησίων (2021). Τα συγκεντρωθέντα δεδομένα έχουν επιτρέψει τη δημιουργία ενός χάρτη ενεργειακής κατανάλωσης και την ανάλυση των αποτελεσμάτων για τη διαμόρφωση πολιτικών. Ενδεικτικά, την τριετία 2022-2024, επιτεύχθηκε μείωση κατανάλωσης ενέργειας κατά περίπου 4%, χάρη στην αντικατάσταση των παλαιών φωτιστικών με τεχνολογία LED σε κτήρια του ιδρύματος.
Πιν. 1. Δείκτες KPIs για ενεργειακή κατανάλωση και μείωση εκπομπών
Βιώσιμες μετακινήσεις
Η μετακίνηση των φοιτητών και του προσωπικού προς και από το Πολυτεχνείο αποτελεί σημαντική πηγή έμμεσων εκπομπών CO₂ (Scope 3) και επηρεάζει την τοπική κυκλοφοριακή κίνηση και την ποιότητα ζωής στο αστικό περιβάλλον (SDG 11: Βιώσιμες Πόλεις & Κοινότητες). Επιπλέον, η προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας είναι ουσιαστική για την περιορισμό της χρήσης ιδιωτικών οχημάτων και την ενθάρρυνση πιο οικολογικών τρόπων μετακίνησης όπως η δημόσια συγκοινωνία, το ποδήλατο, η πεζοπορία, καθώς και η κοινή χρήση οχημάτων ή η χρήση ηλεκτρικών μέσων μεταφοράς.
Στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, αναγνωρίζεται η σημαντική συνεισφορά των μετακινήσεων μελών της κοινότητας στις ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, με τον αριθμό των εκπομπών να ανέρχεται σε χιλιάδες τόνους. Αυτό το γεγονός καθιστά τις εν λόγω μετακινήσεις ως σημαντικό παράγοντα στο συνολικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα του ιδρύματος και επισημαίνει την ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις.
Πιν. 2. Δείκτες KPIs για βιώσιμες μετακινήσεις
Διαχείριση αποβλήτων και κυκλική οικονομία
Η αποτελεσματική διαχείριση αποβλήτων και η εφαρμογή αρχών της κυκλικής οικονομίας αποτελούν ουσιαστικές προτεραιότητες για την επίτευξη ενός βιώσιμου πανεπιστημιακού περιβάλλοντος, συμβάλλοντας στην υλοποίηση του Στόχου 12 της Αειφόρου Ανάπτυξης για Υπεύθυνη Κατανάλωση και Παραγωγή. Τα πανεπιστήμια, ως μεγάλοι παραγωγοί αποβλήτων, αντιμετωπίζουν την πρόκληση της μείωσης της ποσότητας των απορριμμάτων που καταλήγουν σε χωματερές μέσω πρακτικών όπως η μείωση, η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση, καθώς και μέσω της διαχείρισης των ηλεκτρονικών και επικίνδυνων αποβλήτων.
Στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, υλοποιείται ένα περιεκτικό σχέδιο για τη μείωση, τη διαλογή και την αποτελεσματική διαχείριση αποβλήτων στο campus. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει την εγκατάσταση κάδων ανακύκλωσης σε όλους τους χώρους, τη συνεργασία με εξειδικευμένους φορείς για την ανακύκλωση ειδικών αποβλήτων, όπως μπαταρίες και ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, καθώς και καμπάνιες για τη μείωση της χρήσης πλαστικών ειδών μίας χρήσης στα κυλικεία, όπως ποτήρια και καλαμάκια.
Παράλληλα, η πολιτική πράσινων προμηθειών του ΕΜΠ βρίσκεται στο επίκεντρο της στρατηγικής για αειφόρο ανάπτυξη με σκοπό την μελλοντική μείωση του οικολογικού αποτυπώματος του ιδρύματος.
Πιν. 3. Δείκτες KPIs για αποβλήτα και κυκλική οικονομία
Εκπαίδευση και έρευνα για την αειφορία
Η ενσωμάτωση των αρχών της αειφορίας στην ακαδημαϊκή και ερευνητική δραστηριότητα αποτελεί κεντρικό στόχο για τα πανεπιστήμια που επιδιώκουν να συμβάλουν ενεργά στην υλοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, ειδικότερα στον τομέα της ποιοτικής εκπαίδευσης και της καινοτομίας. Τα (KPIs) σε αυτόν τον τομέα καταγράφουν την επίδραση που έχει το πανεπιστήμιο στην κατάρτιση επαγγελματιών και στην παραγωγή γνώσης ικανής να υποστηρίξει την εφαρμογή των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης στην κοινωνία.
Στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, η προσφορά στη βιώσιμη ανάπτυξη διαμορφώνεται μέσα από μια σειρά ειδικευμένων μαθημάτων που καλύπτουν ένα πλήρες φάσμα θεμάτων. Η εκπαιδευτική προσέγγιση επιδιώκει να εντάξει τα μαθήματα αυτά σε όλες τις σχολές, ενθαρρύνοντας τους φοιτητές να κατανοούν και να εφαρμόζουν αυτές τις γνώσεις στα αντικείμενα σπουδών τους. Για παράδειγμα, στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών, το μάθημα «Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις» διδάσκει τεχνικές για την εκτίμηση και διαχείριση των περιβαλλοντικών επιδράσεων των μηχανικών έργων, ενώ στη Σχολή Ηλεκτρολόγων και Μηχανολόγων Μηχανικών προσφέρονται μαθήματα που αναλύουν τα έξυπνα κτήρια, τις έξυπνες πόλεις, τις αντλίες θερμότητας εναλλακτικών ψυκτικών μέσων, τις αντιρρυπαντικές τεχνολογίες, την χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κ.α..
Πέρα από τον εκπαιδευτικό τομέα, το Πολυτεχνείο συμμετέχει ενεργά σε ερευνητικά έργα που συνδέονται με την αειφόρο ανάπτυξη, εκμεταλλευόμενο εθνικές και ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις για την προώθηση της έρευνας σε βιώσιμες τεχνολογίες και κλιματική αλλαγή.
Πιν. 4. Δείκτες KPIs για εκπαίδευση & έρευνα στην αειφορία
